Do kogo zwrócić się o pomoc?
Sygnalista nie musi działać sam. Przeciwnie – działanie w oparciu o poradę lub wspólnie z innym podmiotem czyni sygnalizowanie bardziej bezpiecznym, ale też bardziej skutecznym. Poniżej zamieszczamy linki, gdzie warto pytać o pomoc.
Bezpłatna pomoc prawna świadczona przez organizacje pozarządowe i instytucje publiczne
Organizacja pozarządowa może przystąpić do postępowania sądowego w sprawie sygnalisty w charakterze tzw. przedstawiciela społecznego, a następnie przedstawić sądowi swoje stanowisko w sprawie (amicus curiae). Niektóre z nich udzielają porad prawnych oraz umożliwiają konsultacje z psychologiem. Mapa organizacji w Polsce oraz zakres i tematyka oferowanej pomocy zmienia się z roku na rok. Szukaj organizacji zajmujących się prawem pracy, przeciwdziałaniem mobbingowi oraz dyskryminacji w zatrudnieniu, prawami człowieka, przejrzystością życia publicznego i przeciwdziałaniem korupcji.
Na bazy.ngo.pl znajdziesz wyszukiwarkę organizacji pozarządowych w Polsce, która pozwala wyszukiwać organizacje według obszaru działań oraz ich odbiorców, w tym te z nich, które zajmują się poradnictwem specjalistycznym. Wśród organizacji pozarządowych, które mogą okazać się pomocne dla sygnalistów doświadczających represji w miejscy pracy są m.in.:
- Helsińska Fundacja Praw Człowieka
- Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe
- Ogólnopolskie Stowarzyszenie Antymobbingowe OSA
- Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego
Polecamy też kontakt z dwiema sieciami organizacji: studenckimi poradniami prawnymi oraz biurami porad obywatelskich, które na podstawie wypracowanych przez siebie standardów udzielają pomocy prawnej osobom potrzebującym.
Od 2015 r. w Polsce powstaje sieć punktów pomocy prawnej, do których o bezpłatną poradę prawną także z zakresu prawa pracy mogą się zwrócić seniorzy, młodzież do 26. roku życia, osoby pobierające świadczenia socjalne, osoby z Kartą Dużej Rodziny, a także weterani, kombatanci i osoby dotknięte katastrofami, awariami technicznymi i klęskami żywiołowymi. Mapa punktów pomocy znajduje się na stronie: darmowapomocprawna.ms.gov.pl/pl/nieodplatna-pomoc-prawna/mapa-punktow-pomocy
Rzecznik Praw Obywatelskich
Rzecznik Praw Obywatelskich może m.in. przystępować do postępowań sądowych w sprawach sygnalistów, żądać złożenia wyjaśnień oraz skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela. Problematyką ochrony prawnej sygnalistów w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich zajmuje się Zespół Prawa Pracy oraz Zabezpieczenia Społecznego. Pomocy udzielają także terenowi pełnomocnicy Rzecznika.
Kontakt do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
Poradnictwo w zakresie prawa pracy
Państwowa Inspekcja Pracy, która realizuje swoje zadania poprzez Okręgowe Inspektoraty Pracy kontroluje przestrzegania prawa pracy. Jednym z jej zadań jest udzielanie porad i informacji w zakresie minimalnych warunków zatrudnienia, stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, zatrudnienia młodocianych. Dodatkowo pomaga poznać swoje prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Związki zawodowe
Związki zawodowe udzielają bezpłatnych porad prawnych, aczkolwiek często jest ono ograniczone tylko do osób należących do związku. Swoją pomoc świadczą zwykle w sprawach dotyczących mobbingu czy dyskryminacji pracowników (zob. raport). Organizacja związkowa może również przystąpić do postępowania sądowego w sprawie sygnalisty. Wsparcia prawnego udziela też część organizacji branżowych lub regionalnych, oferując dyżury radcy prawnego. O szczegóły pytaj w centralach związkowych:
Działania akcyjne
Kilka razy w roku można skorzystać z bezpłatnej porady prawnej adwokata, radcy prawnego lub aplikanta. Dzień Bezpłatnych Porad Prawnych organizowany jest w całej Polsce. Informacje o najbliższym dniu dostępne są na stronach internetowych:
Organy państwowe, które mogą pomóc w zweryfikowaniu nieprawidłowości
Organy państwowe mogą być dla sygnalisty ważnym adresatem jego niepokojów na dwóch etapach. Z jednej strony przed oficjalnym zawiadomieniem o nieprawidłowości sygnalista może skontaktować się z właściwym rzeczowo organem i sprawdzić, co o danej sytuacji myśli osoba posiadająca wiedzę ekspercką w danej dziedzinie oraz czy podziela ocenę, że okoliczności sprawy świadczą o nieprawidłowościach. Z drugiej strony uzyskanie potwierdzenia podejrzeń sygnalisty, w postaci na przykład raportu pokontrolnego, istotnie wzmacnia jego bezpieczeństwo. Rozwiązanie umowy, w którym pracodawca jako powód poda „rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o zakładzie pracy” nie będzie mogło ostać się w sądzie pracy. Trudniej również będzie zarzucić sygnaliści pomówienie lub naruszenie dóbr osobistych.
Warto pytać o możliwość i zasady zastrzeżenia danych osobowych. Najczęściej zastrzeżenie danych zależy od decyzji danego organu. Wówczas nie można uzależnić zawiadomienia od zastrzeżenia danych. Sygnalista zawiadamia dany organ wnosząc jednocześnie o zastrzeżenie danych. W razie uwzględnienia, dane objęte są poufnością. W razie odmowy postępowanie toczy się według ogólnych zasad, a dane sygnalisty nie są chronione.
O podejrzeniu popełnienia przestępstwa co do zasady zawiadamiamy prokuraturę rejonową właściwą dla miejsca popełnienia czynu. W razie potrzeby prokuratura przekieruje zawiadomienie do innego właściwego organu lub do innej właściwej prokuratury.
Inne ważne adresy:
Centralne Biuro Antykorupcyjne
