Print Friendly, PDF & Email

Debata dotycząca wzmocnienia ochrony prawnej sygnalistów w Polsce toczy się od wielu lat. Na poważne luki w prawie pracy, które działają na niekorzyść pracowników ujawniających informacje w interesie publicznym wielokrotnie wskazywały organizacje pozarządowe czy też Rzecznik Praw Obywatelskich.  Mimo braku ustawy kompleksowo regulującej ten problem, za sprawą prawodawstwa unijnego pojawiają się w Polsce przepisy dedykowane sygnalistom, ograniczające się do konkretnych działów gospodarki. Poniżej prezentujemy inicjatywy, stanowiska i akty prawne o największym do tej pory znaczeniu dla umiejscowienia whistleblowing-u w polskim prawie:

1. Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 29 kwietnia 2009 sformułowane w odpowiedzi na list Rzecznika Praw Obywatelskich z 30 marca 2009. Ministerstwo stwierdza, iż przepisy prawa pracy w wystarczający sposób chronią pracowników ujawniających nieprawidłowości przed retorsjami ze strony pracodawcy:

pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 30 marca 2009 r.

odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 29 kwietnia 2009 r.

2. Interpretacja przepisów ustawy o ochronie danych osobowych w kontekście funkcjonowania wewnętrznych systemów zgłaszania nieprawidłowości dokonana przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na prośbę Fundacji Batorego:

zapytanie Fundacji Batorego z 15 października 2013 r.

odpowiedź Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z 20 maja 2014 r.

3. Odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na pismo Fundacji Batorego w sprawie istniejących instytucjonalnych i prawnych gwarancji ochrony sygnalistów w Polsce.

pismo Fundacji Batorego z 15 października 2013 r.

odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 25 listopada 2014 r.

4. Rzecznik Praw Obywatelskich wielokrotnie podnosił problem braku skutecznej ochrony żołnierzy i funkcjonariuszy służb mundurowych przed ich degradacją, przeniesieniem lub zwolnieniem w przypadku, gdy zdecydują się ujawnić nieprawidłowości w miejscu pracy. Minister Obrony Narodowej przyznał rację Rzecznikowi, także widząc potrzebę analizy i ingerencji legislacyjnej wzmacniającej prawa sygnalistów w armii.

pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 3 listopada 2015 r.

pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 22 listopada 2016 r.

pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 26 czerwca 2017 r.

pismo Ministra Obrony Narodowej z 31 sierpnia 2017 r.

5. Stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 23 czerwca 2016 sformułowane w odpowiedzi na list Rzecznika Praw Obywatelskich z 18 grudnia 2015. Ministerstwo przyznaje, iż kwestia przyjęcia kompleksowej regulacji prawnej dotyczącej ochrony sygnalistów wykracza poza obszar oddziaływania kodeksu pracy i z tego względu powinna się nią zająć Rada Dialogu Społecznego.

pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 18 grudnia 2015 r.

odpowiedź Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 23 czerwca 2016 r.

6. Pre-konsultacje zainicjowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości, rozważające podjęcie prac legislacyjnych prowadzących do wzmocnienia ochrony sygnalistów w polskim porządku prawnym.

pismo Ministerstwa Sprawiedliwości z prośbą o opinie na temat kluczowych elementów potencjalnej ustawy o sygnalistach z 1 sierpnia 2016 r.

pismo Fundacji Batorego, Forum Związków Zawodowych i Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka do Ministerstwa Sprawiedliwości z pytaniem o postęp prac nad ustawą o sygnalistach z 20 grudnia 2016 r.

Odpowiedź Ministerstwa Sprawiedliwości na wniosek o informację publiczną Fundacji Batorego oraz udostępnienie wszystkich opinii przesłanych w drodze pre-konsultacji:

7. Wprowadzenie obligatoryjnych procedur zgłaszania nadużyć w sektorze finansowym. Na skutek rozporządzenia Parlamentu Europejskiej i Rady nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia w sprawie nadużyć na rynku, które w Polsce stało się obowiązujące od lipca 2016 r., weszły w życie następujące regulacje:

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, art. 9 p. 1 pp. 2a i 2b oraz art. 9f p.1 pp. 1 (Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939) – nowelizacja obowiązująca od 1 listopada 2015 r.;

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 6 marca 2017 r. w sprawie systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej, polityki wynagrodzeń oraz szczegółowego sposobu szacowania kapitału wewnętrznego w bankach, rozdział 5 (Dz. U. 2017 poz. 637)

Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 25 kwietnia 2017 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych, rozdział 3 (Dz. U. 2017 poz. 855)

8. Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, artykuł 53 (Dz. U. 2018 poz. 723)

9. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, art. 11, p. 8 – nowelizacja obowiązująca od 4 września 2018 r. (Dz. U. 2018 poz. 1637)